W Laudato Si’ papież Franciszek wzywa nas do ekologicznego nawrócenia. Ale co właściwie to oznacza?
Światowy Ruch Katolików na rzecz Środowiska określa ekologiczne nawrócenie jako “przemianę serc i umysłów ku większej miłości do Boga, siebie nawzajem i stworzenia. Jest to proces uznania naszego udziału w kryzysie społecznym i ekologicznym oraz działania w sposób, który pielęgnuje komunię, uzdrawiając i odnawiając nasz wspólny dom.”
Historia ekologicznego nawrócenia w Kościele katolickim
Pojęcie ekologicznego nawrócenia zostało użyte w Kościele katolickim po raz pierwszy za sprawą św. Jana Pawła II podczas audiencji generalnej z 17 stycznia 2001 roku.
Jan Paweł II zauważył, że mężczyzna i kobieta zostali stworzeni na “obraz Boży” i otrzymali od Boga polecenie: “Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną; abyście panowali nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi” (Księga Rodzaju 1, 28).
Zaznaczył jednak, że relacja ta nie jest “absolutna, ale służebna”. Podkreślił, jak “ludzkość zawiodła oczekiwania Boga”, pustosząc równiny i doliny, zanieczyszczając wodę i powietrze oraz trwale zniekształcając siedliska Ziemi.
“Trzeba więc pobudzać i popierać ‘nawrócenie ekologiczne’, które w ostatnich dziesięcioleciach sprawiło, że ludzkość stała się bardziej wrażliwa na niebezpieczeństwo katastrofy, do jakiej zmierzaliśmy” – mówił św. Jan Paweł II.
Papież podkreślił także cele takiego nawrócenia, do których należy przywrócenie właściwych relacji między ludźmi, Bogiem i światem oraz ich pielęgnowanie.
W Laudato Si’ papież Franciszek powtarza słowa św. Jana Pawła II. Jego Świątobliwość określa nasz obecny kryzys ekologiczny jako “wezwanie do głębokiego wewnętrznego nawrócenia”. Wszystkim nam potrzebne jest “’nawrócenie ekologiczne’, które wiąże się z rozwijaniem wszystkich konsekwencji spotkania z Jezusem w relacjach z otaczającym nas światem” (LS 217).
Ale co to jest nawrócenie ekologiczne?
W książce Dziesięć zielonych przykazań Laudato Si’ o. Joshtrom Kureethadam, przewodniczący watykańskiego Biura ds. Ekologii i Stworzenia, pisze, że “ekologiczne nawrócenie wymaga powrotu do Stwórcy”, zwrócenia się do Boga w pokornym i szczerym duchu skruchy, uznania Boga za Stwórcę i źródło wszystkich rzeczy oraz naprawienia utraconych relacji z Bogiem i ze sobą nawzajem.
- Kureethadam pisze również, że “nawrócenie ekologiczne wymaga “zwrócenia się” ku samemu stworzeniu” przyjmując rolę troskliwych i odpowiedzialnych opiekunów.
Dlaczego warto przejść nawrócenie ekologiczne
W Laudato Si’ (LS 220) papież Franciszek wymienia postawy i przemiany obecne w nas samych, które mogą wynikać z dokonania ekologicznego nawrócenia:
- wdzięczność i bezinteresowność, to znaczy uznanie, że świat jest darem otrzymanym z miłości Ojca
- gotowość do bezinteresownego wyrzeczenia oraz wielkoduszne gesty
- miłująca świadomość, że nie jesteśmy odłączeni od innych stworzeń
- kreatywność i entuzjazm, by rozwiązać dramaty świata
- poczucie odpowiedzialności wypływające z wiary.
Jak przejść ekologiczne nawrócenie
Zdajemy sobie sprawę, że nawrócenie jest łaską Ducha Świętego, która nie jest w pełni zależna od naszych własnych działań.
Wiemy jednak, że możemy otworzyć się na przyjęcie łaski poprzez modlitwę i zaangażowanie oraz podjąć sposób życia, który jest zgodny z wartościami ewangelicznymi.
Najprościej mówiąc, ekologiczne nawrócenie składa się z czterech kroków:
- Świadomość, że wyrządziliśmy szkodę stworzeniu
“(…) musimy przeanalizować nasze życie i poznać, jak zaszkodziliśmy Bożemu stworzeniu naszymi działaniami i niezdolnością do działania” (LS 218).
Jak to zrobić?
Czytając raporty naukowe, takie jak Living Planet Report, raporty IPCC na temat zmian klimatu; dokonując ekologicznego rachunku sumienia poprzez obliczenie swojego śladu węglowego, przeprowadzając audyt energetyczny, analizując swoje nawyki konsumpcyjne, ograniczając marnowanie żywności/wody/energii.
- Pokuta i zwrócenie się do Stwórcy
“Czyż nie jest prawdą, że nierozważne korzystanie ze stworzenia zaczyna się tam, gdzie Boga usuwa się na margines albo wprost zaprzecza Jego istnieniu? Jeśli nie ma więzi ludzkiego stworzenia ze Stwórcą, materia wykorzystywana jest w sposób egoistyczny, człowiek staje się jej «ostatnią instancją», a celem życia — gorączkowe zabieganie o to, by jak najwięcej posiadać” (Papież Benedykt XVI, Generalna audiencja z 26 sierpnia 2009).
“Nawrócenie do Stwórcy w pokornym i szczerym duchu skruchy ma zasadnicze znaczenie, jeśli mamy uzdrowić naszą Ziemię i nas samych,” pisze o. Kureethadam w Dziesięciu zielonych przykazaniach Laudato Si’.Jak to zrobić?
Poprzez modlitwę, przyjęcie sakramentu pokuty, zadośćuczynienie, czytanie i rozważanie Pisma Świętego.
- Zaangażowanie w zmianę i stawanie się dobrymi opiekunami stworzenia
Ekologiczne nawrócenie “musi przekładać się na konkretne sposoby myślenia i działania, które z większym szacunkiem odnoszą się do stworzenia”.” (Papież Franciszek, przesłanie z dnia 1 sierpnia 2016).
Jak to zrobić?
Żyjąc Laudato Si’ w codziennym życiu (poprzez zmianę stylu życia oraz rozwijanie w sobie cnót i postaw wymienionych w Laudato Si’ 220).
- Nawrócenie wspólnotowe
Nawrócenie ekologiczne dokonuje się na poziomie osobistym, ale – jak zauważa papież Franciszek – równie ważne jest nawrócenie wspólnotowe: “Na problemy społeczne odpowiada się więziami wspólnotowymi, a nie samą sumą dóbr indywidualnych (…). Nawrócenie ekologiczne, niezbędne do stworzenia dynamiki trwałej zmiany, jest także nawróceniem wspólnotowym. (LS 219)”
Jak to zrobić?
Pomyśl, z jaką wspólnotą jesteś związany, na przykład ze swoją parafią, kręgiem Laudato Si’ lub oddziałem GCCM; określ, w jaki sposób możesz ją przemieniać, aby żyła zgodnie z Laudato Si’ i skorzystaj z pomocnych zasobów, takich jak przewodnik po eko-parafii, materiały do Spotkania Laudato Si’.
Gotowy, by rozpocząć i/lub rozwijać swoje ekologiczne nawrócenie? Zapisz się na bezpłatny kurs Animatora Laudato Si’, który pomoże Ci zrozumieć podstawowe przyczyny kryzysu klimatycznego i zapewni Ci narzędzia potrzebne do poprowadzenia Twojej wspólnoty do wcielenia Laudato Si’ w życie.