Jako katolicy pracujący wspólnie dla dobra naszego wspólnego domu, zwracamy się do Rady Europejskiej i Parlamentu Europejskiego o zawetowanie i odrzucenie uzupełniającego aktu delegowanego w sprawie systematyki dotyczącej zmiany klimatu oraz o usunięcie gazu i energii jądrowej z listy działań zrównoważonych ekologicznie.
W ostatnim czasie, ludzie wierzący masowo rezygnują z węgla, ropy i gazu oraz wybierają rozwiązania korzystne dla klimatu, aby jasno pokazać, że nie ma przyszłości dla greenwashingu [działań pozornie przyjaznych dla środowiska, mających na celu zdobycie klientów] przez firmy produkujące paliwa kopalne i rządy, które dotują niesprawiedliwość klimatyczną. Jak powiedział papież Franciszek: “należy powstrzymać żądzę zysku, która napędza przemysł paliw kopalnych niszczący nasz wspólny dom”. W ciągu ostatniej dekady, 1485 instytucji zrezygnowało z inwestycji w szkodliwy przemysł paliw kopalnych, pozbawiając go około 40 miliardów dolarów. Wśród nich jest 307 instytucji katolickich, które dokonują moralnego i etycznego wyboru, jakim jest dezinwestycja z paliw kopalnych. Strategia odejścia od paliw kopalnych (Fossil Fuel Exit Strategy) zakłada, że świat dysponuje już wystarczającym potencjałem energii odnawialnej, aby móc z łatwością uniezależnić się od paliw kopalnych, jednocześnie ułatwiając wszystkim dostęp do energii. Według planu Net Zero do 2050 roku opracowanego przez Międzynarodową Agencję Energetyczną (IEA), aby osiągnąć cel 1,5ºC określony w porozumieniu paryskim i zaplanowany przez Unię Europejską na lata 2030 i 2050, nie ma możliwości podjęcia żadnych nowych inwestycji w paliwa kopalne.
W dniu 2 lutego 2022 r., Komisja Europejska przedstawiła uzupełniający akt delegowany w sprawie systematyki dotyczącej zmiany klimatu. Dokument ten mówi o sposobach łagodzenia skutków zmian klimatycznych oraz o działaniach adaptacyjnych, biorąc pod uwagę niektóre rodzaje działalności w sektorze gazowym i jądrowym. Unijna Taksonomia ma na celu ukierunkowanie inwestycji prywatnych na działania niezbędne do osiągnięcia neutralności klimatycznej oraz zapewnienie przedsiębiorstwom, inwestorom i decydentom odpowiednich definicji precyzujących, które działania gospodarcze można uznać za zrównoważone pod względem środowiskowym. Uzupełniający akt delegowany w sprawie systematyki dotyczącej zmiany klimatu, stworzony w celu zabezpieczenia i ochrony prywatnych inwestorów przed greenwashingiem, tak naprawdę stał się nieuchronnie narzędziem wykorzystywanym do greenwashingu ze względu na fakt przedstawiania paliw kopalnych i niebezpiecznej energii jądrowej jako źródeł przyjaznych dla środowiska. Takie rozporządzenie nie ułatwi przedsiębiorstwom działania w sposób bardziej przyjazny dla klimatu, nie zmniejszy fragmentacji rynku i nie pomoże w zwiększeniu inwestycji w energię odnawialną tam, gdzie jest to najbardziej potrzebne. Rok 2021 okazał się przełomowy dla inwestorów zainteresowanych zmianami klimatycznymi i sprawiedliwością społeczną, umożliwiając im wprowadzenie zmian w związku z rekordowym napływem środków do funduszy skupiających się na kwestiach środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego (ESG).
Wiele instytucji zrezygnowało już z paliw kopalnych. Dezinwestycja odgrywa kluczową rolę w przekierowaniu środków finansowych na rzecz “szybkiego przejścia na zieloną energię, które prawdopodobnie przyniesie ogólne oszczędności netto rzędu wielu bilionów dolarów, i to nawet z pominięciem szkód klimatycznych i dodatkowych korzyści wynikających z polityki klimatycznej“. Proces ten postępuje dynamicznie dzięki rozwojowi zrównoważonych inwestycji ekologicznych.
Nawet potrzeba znaczących inwestycji prywatnych, które pozwoliłby Unii osiągnąć neutralność klimatyczną przed rokiem 2050, nie może uzasadniać najnowszego projektu Komisji Europejskiej, polegającego na uwzględnieniu gazu kopalnego i energii jądrowej na liście działań “zrównoważonych ekologicznie” i przyjęciu uzupełniającego aktu delegowanego w sprawie systematyki dotyczącej zmiany klimatu. Poprzez umieszczenie gazu kopalnego w Taksonomii, Unia Europejska nie wysyła prywatnym inwestorom jasnego sygnału, że muszą oni zaprzestać inwestowania w aktywa związane z gazem kopalnym i przekierować środki finansowe na inwestycje prawdziwie przyjazne dla klimatu. Może to negatywnie wpłynąć na plan Unii Europejskiej, pragnącej stać się światowym liderem w zakresie redukcji emisji. Aby zrealizować unijne cele na rok 2030, należy zmniejszyć zużycie gazu kopalnego w całej Unii o 32-37%, co jest nie do pogodzenia z nowymi inwestycjami w gaz. Gaz jest paliwem kopalnym i nie można go uznać za paliwo zrównoważone ekologicznie. Według IEA, takie działanie jest całkowicie niezgodne z koniecznością ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5°C, celu wynikającego z porozumienia paryskiego.
Energia jądrowa nie przyczynia się do realizacji celów klimatycznych, a zgodnie z przepisami Taksonomii i innymi materiałami nie może być uznana za źródło zrównoważonej energii. Do zasilania turbin wykorzystuje się uran, co wiąże się z dużą emisją gazów cieplarnianych podczas jego wydobywania, obróbki i wykorzystania. Według raportu JRC, poszczególne fazy cyklu eksploatacyjnego energii jądrowej w znacznym stopniu przyczyniają się do potencjalnych skutków radiologicznych dla środowiska i zdrowia ludzkiego: wydobycie i obróbka uranu, produkcja energii elektrycznej w reaktorach jądrowych oraz przetwarzanie zużytego paliwa jądrowego. Nie należy nigdy lekceważyć ryzyka katastrofalnych wypadków jądrowych. Należy także pamiętać, że energia jądrowa stwarza znaczne zagrożenia środowiskowe i społeczne na wszystkich etapach łańcucha dostaw.
Udowodniono, że energia jądrowa jest niebezpiecznym, brudnym i drogim źródłem energii. Materiały radioaktywne znajdujące się w powietrzu pochodzącym z elektrowni jądrowej mogą powodować poważne skażenie ludzi, ziemi, budynków, żywności, wody i zwierząt hodowlanych. Przykład Czarnobyla, największej katastrofy w historii energetyki jądrowej, pokazuje, że nawet po 36 latach od katastrofy obszar o powierzchni 30 km² jest nadal silnie skażony radioaktywnie i nie nadaje się ani do zamieszkania, ani do uprawy. Obszar 160 km² jest skażony w stopniu przekraczającym normy bezpieczeństwa. Ponad 8,4 miliona mieszkańców w trzech krajach zostało napromieniowanych, co spowodowało gwałtowny wzrost zachorowań na raka, białaczkę, choroby wrodzone u dzieci oraz wyrządziło inne szkody, których nie da się naprawić. 300 000 osób stało się uchodźcami.
Nie musimy już narażać ludzi i przyrody na ryzyko związane z niebezpieczną energią jądrową, możemy natomiast korzystać z energii odnawialnej i dobrodziejstw postępu technologicznego. “Możliwe jest jednak ponowne poszerzanie spojrzenia, a ludzka wolność jest zdolna do ograniczenia techniki, ukierunkowania jej oraz wprzęgnięcia w służbę innego rodzaju postępu, zdrowszego, bardziej ludzkiego, bardziej społecznego i bardziej integralnego.” (LS 112).
Poprzez to oświadczenie Ruch Laudato Si’ przyłącza się do proroczego wezwania wyrażonego w Laudato Si’ i do licznych głosów ze strony społeczeństwa obywatelskiego na rzecz sprawiedliwej i prawdziwie zielonej reformy. Wzywamy europejskie instytucje wyznaniowe do podpisania naszego oświadczenia pod tym linkiem i domagamy się od Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej realizacji celów strategii UE Fit for 55, która zakłada, że w przyszłych inwestycjach gaz i energia jądrowa nie będą już przedstawiane jako przykłady zrównoważonej energii. Państwa UE są obecnie w ogromnym stopniu uzależnione od gazu, jednak nadszedł najwyższy czas na radykalne działania polityczne w celu zerwania więzi z graczami na rynku brudnej energii opartej na paliwach kopalnych.